Κάθε Τετάρτη 21.00 Νίντρα Γιόγκα

Η γιόγκα νίντρα είναι μια ισχυρή τεχνική, μια συστηματική μέθοδος που προκαλεί πλήρη σωματική, νοητική και συναισθηματική χαλάρωση. Κατά τη διάρκεια της πρακτικής το άτομο δείχνει ότι κοιμάται, αλλά η συνειδητότητα του λειτουργεί σε ένα βαθύτερο επίπεδο επίγνωσης. Για το λόγο αυτό, η γιόγκα νίντρα ονομάζεται συχνά παραψυχικός ύπνος. Σε αυτή την οριακή κατάσταση μεταξύ ύπνου και εγρήγορσης επισυμβαίνει αυθόρμητα η επαφή με την υποσυνείδητη και την ασυνείδητη διάσταση του νου.

Ετυμολογικά Γιόγκα Νίντρα σημαίνει ‘συνειδητός ύπνος’ δηλαδή μια κατάσταση όπου το άτομο είναι βαθιά χαλαρωμένο όπως όταν κοιμάται και ταυτόχρονα είναι συνειδητό και έχει πλήρη επίγνωση (αυξημένη αντιληπτική ικανότητα) (in Sw.Satyananda’s yoga nidra. Bihar School of yoga, 1998). Στην ψυχολογία η κατάσταση αυτή ονομάζεται υπναγωγική . Είναι μια μέθοδος που έχει σαν στόχο μέσα από την συστηματική εφαρμογή της να οδηγήσει τον ασκούμενο σε βαθιά χαλάρωση στο σωματικό, νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο, απελευθερώνοντάς τον από την ένταση και το στρες που συσσωρεύονται στα αντίστοιχα επίπεδα. Ο μηχανισμός της τεχνικής βασίζεται πάνω στη φιλοσοφία της Γιόγκα, που όπως και η σύγχρονη ψυχολογία, αναφέρει τρεις τύπους έντασης που είναι υπεύθυνοι για τα περισσότερα ψυχοσωματικά προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου: την μυϊκή ή φυσική, την νοητική και την συναισθηματική ένταση. Αυτές οι εντάσεις μπορούν να απελευθερωθούν σταδιακά μέσω της συστηματικής εξάσκησης στην Γ.Ν.(in Sw. Satyananda’s yoganidra. Bihar School of yoga, 1998).

Η βαθιά ψυχοσωματική χαλάρωση που δημιουργείται στον ασκούμενο με την συστηματική εφαρμογή της τεχνικής την καθιστά και ως μια δυναμική μέθοδος εκπαίδευσης του νου (στα υψηλότερα στάδια γίνεται μια μέθοδος διαλογισμού). Αυτό δημιουργεί τις προϋποθέσεις (το απαραίτητο υπόβαθρο) για την καλλιέργεια διαφόρων ψυχολογικών δεξιοτήτων και βοηθά στον σχηματισμό της ‘Απόφασης’ ή ‘Sankalpa’ στην σανσκριτοκή ορολογία (in Sw. Satyananda’s yoga nidra.Bihar School of yoga, 1998) που είναι το ίδιο με τον ΄Προγραμματισμό Θετικού Αποτελέσματος’ (Μ.Κ. Ζαφρανά, 2001) για τον οποίο θα γίνει λόγος παρακάτω.

Σύντομη περιγραφή της Γιόγκα Νίντρα

Η τεχνική διαρκεί από 20 έως 40 λεπτά και συνήθως περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια :

1. Στάδιο προετοιμασίας. Ο ασκούμενος ξαπλώνει σε μια καλά καθορισμένη στάση χαλάρωσης, ύπτια, τη ‘shavasana’, κλείνει τα μάτια του και προετοιμάζεται από τον εκπαιδευτή να απομονωθεί από το εξωτερικό περιβάλλον και να ηρεμήσει. Διατηρεί τη στάση αυτή σε όλη την διάρκεια της τεχνικής.

2. Στάδιο ‘Sankalpa’ ή ‘Προγραμματισμού Θετικού Αποτελέσματος’. Σε αυτό το σημείο επιλέγεται από τον ασκούμενο συνειδητά και επαναλαμβάνεται νοερά ο στόχος που θέλει να πετύχει στο μέλλον.

3. Στάδιο καθοδήγησης της επίγνωσης στο σώμα. Αυτό είναι το πιο σημαντικό στάδιο για την σωματική χαλάρωση. Hπροσοχή συστηματικά καθοδηγείται σε διάφορα μέρη του σώματος με μια συγκεκριμένη σειρά που αντιστοιχεί στο ‘ανθρωπάριο του ‘Penfield’ που βρίσκεται στον κινητικό φλοιό ( ‘motor homunculus’ ή ‘little man’ ). Το αποτέλεσμα μέσα από διάφορους μηχανισμούς είναι η φυσική χαλάρωση.

4. Στάδιο επίγνωσης της αναπνοής. Ο ασκούμενος παρατηρεί τον φυσικό ρυθμό της αναπνοής και αποκτά επίγνωση της κάθε εισπνοής και εκπνοής μέσω νοητικού μετρήματος. Η παρατήρηση της αναπνοής γίνεται σε διάφορα μέρη του σώματος. π.χ. στα ρουθούνια, στον θώρακα, στο διάφραγμα κ.ά. Με αυτόν τον τρόπο εμβαθύνετε η σωματική χαλάρωση και διατηρείται ο νους αποσπασμένος από τα εξωτερικά ερεθίσματα )

5. Στάδιο ‘ζεύγη αντίθετων αισθημάτων και συναισθημάτων’. Ο ασκούμενος καλείται να ανακαλέσει στη μνήμη τον και να βιώσει ζεύγη αντίθετων συναισθημάτων και αισθημάτων π.χ. κρύο-ζέστη, πόνος ευχαρίστηση, με σκοπό την απομάκρυνση τους από το συνειδητό και υποσυνείδητο επίπεδο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την συναισθηματική του χαλάρωση.

6. Στάδιο οραματισμού ή αλλιώς απεικόνισης. Αφού μέσω των προηγούμενων σταδίων έχει επιτευχθεί η σωματική και συναισθηματική χαλάρωση, ο ασκούμενος καλείται να οραματισθεί συγκεκριμένες εικόνες (αντικείμενα, καταστάσεις, ιστορίες). Οι εικόνες αυτές αποτελούν σύμβολα που ανασύρουν βαθιά ριζωμένες εντυπώσεις από το υποσυνείδητο και το ασυνείδητο. Η πρακτική του οραματισμού αναπτύσσει την αυτεπίγνωση και χαλαρώνει τον νου απελευθερώνοντας τον από ενοχλητικό ή επώδυνο υλικό. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η νοητική χαλάρωση. Βέβαια σ’ αυτό το στάδιο (όπως και σε όλα τα υπόλοιπα) φτάνουμε προοδευτικά. Έτσι για τον οραματισμό στα αρχικά στάδια της τεχνικής χρησιμοποιούνται κάποιες απλές εικόνες ώστε ο ασκούμενος να ενεργοποιήσει την φαντασία του και να μάθει πάλι να απεικονίζει νοερά εικόνες όπως όταν ήταν παιδί. Σιγά-σιγά αναπτύσσεται τόσο πολύ η ικανότητα αυτή και οι εικόνες γίνονται τόσο ζωηρές ώστε η απεικόνιση γίνεται εμπειρία. Στο τέλος χρησιμοποιούνται εξειδικευμένες εικόνες για την κάθε περίπτωση ασκουμένου.

7. Στάδιο ‘Sankalpa’ ή ΄Προγραμματισμού θετικού αποτελέσματος’. Πριν το τέλος της τεχνικής και όταν πλέον έχει δημιουργηθεί μια κατάσταση πολύ βαθιάς χαλάρωσης (σωματικής, συναισθηματικής, νοητικής) επαναλαμβάνεται πάλι νοερά ο στόχος που είχε στην αρχή επιλεχθεί συνειδητά από τον ασκούμενο.

8. Στάδιο τερματισμού. Γίνεται τερματισμός της τεχνικής με αργή και σταδιακή επαναφορά του ασκούμενου.

Η μέθοδος τροποποιείται σε κάποια στάδια, ανάλογα με το επίπεδο των ασκούμενων και το σκοπό για τον οποίο εφαρμόζεται. Η εκμάθηση της είναι εύκολη και γρήγορη. Η παρουσία δασκάλου στα αρχικά στάδια είναι απαραίτητη αλλά γενικά ενθαρρύνεται η αυτεξάσκηση. Τα αποτελέσματα είναι άμεσα από την πρώτη φοράׂωστόσο η συστηματική εφαρμογή της έχει αθροιστικά αποτελέσματα. Βέβαια η πρόοδος της τεχνικής εξαρτάται από πολλούς παράγοντες που σχετίζονται με τον ασκούμενο, τον εκπαιδευτή καθώς και με την σχέση μεταξύ των δύο. Για την εφαρμογή της δεν απαιτείται κανένας ιδιαίτερος εξοπλισμός εκτός από ένα στρωματάκι γυμναστικής για να ξαπλώσει o ασκούμενος, σε ύπτια θέση. Εφαρμόζεται γρήγορα και εύκολα σε ένα ήσυχο χώρο. Η τεχνική της Γιόγκα Νίντρα περιγράφεται αναλυτικά στο Βιβλίο Yoga Nidra του Sw. Satyananda Saraswati, Bihar School of yoga 1998.

Οφέλη από την εφαρμογή της τεχνικής

Τα κυριότερα οφέλη της Γ.Ν. συνοψίζονται στα παρακάτω:

α) Η Γιόγκα Νίντρα οδηγεί σε μια κατάσταση πολύ βαθιάς χαλάρωσης.

β) Η συστηματική εφαρμογή της μεθόδου στον χώρο της ιατρικής έχει ψυχοφυσιολογικά αποτελέσματα και συμβάλει στην βελτίωση ορισμένων ψυχοσωματικών ή στρεσογενών ασθενειών.

γ) Η νοητική κατάσταση που προκαλείται στην Γιόγκα Νίντρα είναι ευνοϊκή για ‘Προγραμματισμό Θετικού Αποτελέσματος’ (‘sankalpa’ ή άπόφαση’) και για την καλλιέργεια διαφόρων ψυχολογικών δεξιοτήτων.

Αναλυτικά:

α) Η Γιόγκα Νίντρα οδηγεί σε πολύ βαθιά χαλάρωση.

Η συχνότητα της εγκεφαλικής δραστηριότητας χωρίζεται σε τέσσερα είδη. Κάθε ένα από αυτά δίνει την δυνατότητα πρόσβασης σε διαφορετικές ικανότητες, δυνατότητες, ταλέντα (Caine & Caine,1991; Diamond,1987; Gazzaniga,1985) όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.

<><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><>

ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ Βήτα Άλφα Θήτα Δέλτα

ΚΥΚΛΟΣ / ΛΕΠΤΟ 13 – 30 8 – 12 4 – 7 0.5 – 3

ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑΣ Κανάλι δράσης Επιτελεί μάθηση ---------- Κανάλι χαλάρωσης ---------- Κανάλι υψηλής δημιουργικότητας Κατασκευή δομών ----------- Ύπνος

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ, ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Κατάσταση άγχους, Ενεργοποίηση πέντε αισθήσεων Λογική, κριτική σκέψη Αναγνωρίζει μόνο την εξωτερική πραγματικότητα ---------- Κατάσταση μετάβασης στη χαλάρωση Αναζήτηση τρόπων δράσης ---------- Έδρα ανώτερων δεξιοτήτων Αποκτάται μέσω εξάσκησης Επίλυση προβλημάτων Δυνατότητα για ‘Πρόγραμμα θετικού αποτελέσματος’ Επιφέρει τις υψηλότερες αποδόσεις ---------- Βαθύς ύπνος

Πίν.1: Τύπος εγκεφαλικών κυμάτων (Μ. Κάτσιου Ζαφρανά, 2001)

Σε ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα κατά την διάρκεια της Γιόγκα Νίντρα σημειώθηκε εγκεφαλική δραστηριότητα όπου φαίνεται η επικράτηση της συχνότητας των εγκεφαλικών κυμάτων α εναλλασσόμενης με κύματα θ (Dr A.K. Gosh, 1998;Mandlik, Dr. P.Jain Dr. K.Jain) . Όπως φαίνεται και στον πίνακα 1 τα κύματα α είναι ενδεικτικά της μετάβασης στην κατάσταση χαλάρωσης.

 

β) Εφαρμογή της Γιόγκα Νίντρα στον χώρο της Ιατρικής

Οι τεχνικές χαλάρωσης έχουν αποδειχτεί ωφέλιμες :

-στην βοήθεια υψηλών επιπέδων ανησυχίας κατ νευρωτικής συμπεριφοράς (Matthew, 1981)

-στην αντιμετώπιση της αϋπνίας (Shealy, 1998)

-στην αντιμετώπιση του πόνου (Karat-Zin, 1982)

-στην αντιμετώπιση του άσθματος (Erskine & Schonell, 1981 )

-στη ρύθμιση της υπερχοληστερημίας σε καρδιακούς ασθενείς (Cooper & Aygen, 1979)

-στις ενοχλήσεις του πάχος εντέρου (Jansson, 1979)

κ.ά.

Συγκεκριμένα η Γιόγκα Νίντρα ως μέθοδος χαλάρωσης είναι το πιο διαδεδομένο

προληπτικό μέτρο για την ανακούφιση των συσσωρευμένων εντάσεων (Carrington at α11, 1980 )

'Έχει αποδειχτεί ωφέλιμη:

-στην ανάπτυξη της αυτεπίγνωσης (Gerstern,1978)

-στη μείωση της έντασης (Bahrke M.S.,1979)

-στη μείωση της επιθετικότητας και της ανησυχίας (Bhushan & Sinha, 2000)

-σε ψυχολογικές διαταραχές (Matthew, 1981)

-στην αντιμετώπιση του άσθματος (Gupta, 1979)

-στην αντιμετώπιση της υπέρτασης (Jacob, Kraemrr & Agras,1977; Lancet,1975; Datey & Bhagat, 1977)

-στην πρόληψη και βοήθεια στη Θεραπεία ισχαιμικών καρδιοπαθειών (Tulpule,1980; Patel,1977; Nespor, 1981)

γ) "Προγραμματισμός θετικού αποτελέσματος" και καλλιέργεια ψυχολογικών δεξιοτήτων

Η εμφάνιση των εγκεφαλικών κυμάτων θ είναι η κατάσταση της υψηλής δημιουργικότητας, της κατασκευής δομών, των ανώτερων δεξιοτήτων, της δυνατότητας για επίλυση προβλημάτων και για ‘Προγραμματισμό θετικού αποτελέσματος’, όπως φαίνεται στον πίνακα 1. Για να φτάσουμε στην συχνότητα των εγκεφαλικών κυμάτων θ απαιτείται να έχουμε την ικανότητα να φτάσουμε σε μια κατάσταση συνειδητότητας που μοιάζει με ονειροπόληση και είμαστε ταυτόχρονα χαλαροί και σε μεγάλη εγρήγορση. Η κατάσταση αυτή δημιουργείται στην Γιόγκα Νίντρα (Μ.Κ.Ζαφρανά, 2001) όπως και φαίνεται στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα που αναφέρθηκε παραπάνω με την εμφάνιση των κυμάτων θ. Αυτά τα ευρήματα υπονοούν την δυνατότητα που δίνει η Γιόγκα Νίντρα για την διεύρυνση της συνειδητότητας, για βαθιά χαλάρωση, και για ‘Προγραμματισμού Θετικού Αποτελέσματος’. (Dτ- Α.Κ. Gosh,1998; Mandlik, Dr. P.Jain Dr. K.Jain ), καθώς και για την καλλιέργεια διαφόρων ψυχολογικών δεξιοτήτων.

Θα πρέπει να αναφέρουμε λίγα λόγια για την έννοια "Προγραμματισμός θετικού αποτελέσματος".

Υποστηρίζεται από τους ψυχολόγους ότι ένα μεγάλο μέρος της καθημερινής μας συμπεριφοράς, είναι συμπεριφορά προγραμμάτων, δηλαδή συμπεριφορά χρωματισμένη από εγκεφαλικά προγράμματα που δημιουργήθηκαν στην πρώιμη παιδική μας ηλικία. Τα προγράμματα αυτά χρησίμευσαν στο να μας δώσουν την αίσθηση της προσωπικής μας αξίας, την αυτοεκτίμηση και τι μπορούμε να περιμένουμε από την ζωή μας. Τα προγράμματα αυτά λειτουργούν κάτω από το επίπεδο της συνείδησης μας και συνεχίζουν να λειτουργούν σε όλο το διάστημα της ζωής μας εκτός και αν ασκηθούμε στο να τα προσδιορίσουμε επακριβώς και να μάθουμε πώς να τα αλλάξουμε σε περίπτωση που δεν μας οδηγούν σε θετικά αποτελέσματα, όσον αφορά την ζωή μας. Ο καλύτερος τρόπος για να πετύχουμε κάτι τέτοιο ονομάζεται ‘πρόγραμμα θετικού αποτελέσματος’ Το να επιστρατεύσουμε τις διευρυμένες δυνάμεις μας προκειμένου να επιτύχουμε μια μακροχρόνια αλλαγή δεν είναι κάτι ξένο στην ιστορία του ανθρώπου ανεξάρτητα από το πώς το ονομάζουμε.

Συγκεκριμένα αφού ο ασκούμενος χαλαρώσει βαθιά και φτάσει στο τέταρτο κανάλι (κύματα θ), υπαγορεύει στον εαυτό του, θετικά διατυπωμένο το στόχο που θα ήθελε να πετύχει στο μέλλον. Ο εγκέφαλος του που βρίσκεται σε κατάσταση βαθιάς χαλάρωσης και δεκτικότητας, αυθυποβάλλεται (Μ.Κ.Ζαφρανά, 2001). Αρχικά πρόκειται για μια συνειδητή απόφαση αλλά σιγά-σιγά αυτή μετατρέπεται σε μια ισχυρή υποσυνείδητη δύναμη η οποία με τη σειρά της εκδηλώνεται στο συνειδητό επίπεδο επιφέροντας ουσιαστικές αλλαγές. Πολύ σημαντικό είναι ότι με τον τρόπο αυτό ο νους εστιάζεται, καθώς δίνεται μια κατεύθυνση, ένας συγκεκριμένος σκοπός και ενισχύεται η εσωτερική παρακίνηση του ατόμου προς τον σκοπό. Αυτό στη γλώσσα των νευροεπιστημών ονομάζεται ‘πρόγραμμα θετικού αποτελέσματος’ και στη μέθοδο της Γιόγκα Νίντρα ‘Sankalpa’ ή αλλιώς ‘Απόφαση’ (in Sw. Satyananda’s yoga nidra. Bihar School of yoga, 1998). Αυτή η προσέγγιση χρησιμοποιείται στην ψυχονευροανοσοβιολογία προκειμένου να βοηθήσουν τα άτομα να ελέγξουν τους πονοκεφάλους, ή την πίεση του αίματος και άλλες βιολογικές λειτουργίες μέσω μη λεκτικών αλληλεπιδράσεων εγκεφάλου και σώματος χρησιμοποιώντας πάντα το τέταρτο κανάλι εγκεφαλικής συχνότητας (εγκεφαλικά κύματα θ) (Μ.Κάτσιου Ζαφρανά, 2001).